Hoe wordt er gespeld op Gespeld?
De website Gespeld.nl is sinds januari 2014 online en er hebben zich inmiddels een kleine 500 mensen ingeschreven.
In het gestapelde staafdiagram hieronder zie je in welke categorieën de meeste fouten worden gemaakt. (Of, positief geformuleerd, in welke categorieën de meeste goede antwoorden worden gegeven.) Het diagram is slechts een eerste en zeer grove weergave van de beschikbare data.
In het diagram (klik voor een vergroting) is vrij snel te zien dat de meeste fouten worden gemaakt met leenwoorden in de verleden tijd (updatete, langlauften, freelancete), maar er zijn veel interessantere en gedetailleerdere statistieken te genereren. Zo houdt de site bij welke woorden binnen de categorieën het moeilijkst worden gevonden. Zonder al te veel moeite kun je bekijken of de hypothese klopt dat werkwoorden waarvan de stam eindigt op een d (word, rijd, begeleid) meer fouten opleveren dan andere werkwoorden. Ongetwijfeld klopt dat – er is immers al aardig wat onderzoek naar gedaan – maar het is altijd de moeite waard om zoiets nog eens, in detail, te checken. Ook is het mogelijk om relaties tussen (persoons)kenmerken en resultaten in kaart te brengen. Spellen ouderen beter dan jongeren? Is er een relatie tussen spelfouten en provincies, opleidingsniveau of moedertaal?
Hoe meer mensen de site gaan gebruiken, hoe beter dergelijke vragen te beantwoorden zijn. De scores in het bovenstaande diagram lijken trouwens vrij hoog. Wellicht heeft dat te maken met het hoge percentage docenten dat nu meedoet. Ik ga ervan uit dat die bovengemiddeld scoren (ook dat valt uiteraard te controleren), maar misschien spellen we allemaal gewoon beter dan we denken. Het kan natuurlijk ook zo zijn dat vooral mensen meedoen die het leuk vinden om met taal bezig te zijn. Daarvoor geldt, gok ik, hetzelfde.
Typ vs. hype
Een tijdje geleden stond de onderstaande oefenzin op Gespeld.nl.
‘Flappy Bird’ was al een tijdje beschikbaar, maar werd pas echt populair toen de media het spel hypeten.
Maar liefst tachtig procent schreef hypeten verkeerd, waarbij hypten het populairste antwoord was. Ik kreeg dan ook van een aantal spellers de vraag wat die e tussen de p en t in hypeten doet.
Het antwoord op die vraag is dat de stam van hypen hype is en niet hyp. De achterliggende vraag is dan uiteraard waarom die e onderdeel is van de stam. Zoals vaak het geval is met spelling, heeft dat te maken met uitspraak. Hypen spreek je uit als haipen. Dat is een Engelse uitspraak, waarvoor de e aan het einde nodig is. Op de website van Onze Taal wordt dat mooi gecontrasteerd met het werkwoord typen. De stam van typen is typ (niet type) en dus schrijf je getypt, niet getypet. Dat verschil is goed te horen, want je spreekt uit ‘hij tiept’ en niet ‘hij taaipt’. Bij hypen is het precies andersom en zeg je niet ‘hij hiept’, maar ‘hij haaipt’.
Door de Engelse uitspraak van hypen schrijf je dus hype, hypete, gehypet. De Nederlandse uitspraak van typen levert het volgende rijtje op: typ, typte, getypt.
Zie ook:
https://onzetaal.nl/taaladvies/advies/ik-typ-type
http://woordenlijst.org/zoek/?q=hypen&w=w
http://woordenlijst.org/zoek/?q=typen&w=w
Het streepje in ge-sms’t
Van een bezoeker van Gespeld.nl kreeg ik de onderstaande vraag over het werkwoord sms’en:
Als je het werkwoord sms’en moet behandelen als een Nederlands werkwoord dan begrijpen we natuurlijk de eind-t vanwege de s in het kofschip, maar een streepje achter ge leek ons overbodig. Dat doe je toch ook niet bij b.v. geslagen en bij geënt. Bij voorbaat dank voor een nadere uitleg.
Goede vraag. De juiste vorm van het voltooid deelwoord bij sms’en is ge-sms’t. (Inderdaad, het werkwoord wordt er niet mooier op.) Waarom schrijf je een streepje tussen ge en sms’t? Hieronder mijn antwoord:
Het streepje tussen ge en sms’t staat er omdat sms een afkorting is waarvan de letters een voor een worden uitgesproken, een zogenaamd initiaalwoord. Om dezelfde reden komt er een apostrof tussen sms en t. Iets soortgelijks gebeurt bij ge-cc’d (doorgestuurd); ook bij dit woord spreek je de letters uit en krijg je een streepje tussen ge en cc’d.
Zie ook:
http://taaladvies.net/taal/advies/vraag/1206/
http://taaltelefoon.vlaanderen.be/nlapps/docs/default.asp?id=4163
http://taaladvies.net/taal/advies/vraag/1530.