Volgens een nieuw onderzoek van Ellen Danckaert is een belangrijke factor bij het maken van dt-fouten de zogenaamde homofoondominantie:
In het geval van ‘betaalt’ en ‘betaald’ bijvoorbeeld, gaat het om homofoondominantie. Betaalt en betaald zijn woorden die hetzelfde klinken. Een van de twee vormen is dominant: ‘betaald’ is de vorm die we het meest tegenkomen. Zelfs als de niet-dominante vorm juist is, zullen we zonder diep na te denken neigen naar de dominante vorm en krijg je fouten als ‘hij betaald’.
Die verklaring is niet nieuw en het blijft de vraag of het bovenbeschreven fenomeen voldoende verklaart waarom dt-fouten zo hardnekkig zijn. Wouter van Wingerden van Onze Taal twijfelt of homofoondominantie het verschijnsel geheel en effectief kan verklaren:
Homofoondominantie zal best een factor van belang zijn, maar ik denk ook dat dat een gemakkelijk excuus is.
Dominiek Sandra van de Universiteit Antwerpen zegt er het volgende over:
Hoewel de spelling van de Nederlandse werkwoordsvormen zo eenvoudig is, is de toepassing van de spellingregel tijdrovend. Het dominante woordbeeld wordt automatisch, als een soort pop-up, geactiveerd. Iets wat je vaker ziet, ga je sneller gebruiken.
De resultaten op Gespeld zouden hier behulpzaam kunnen zijn. Immers, als we de relatie analyseren tussen frequentie van (vormen van) werkwoorden in teksten en fouten die worden gemaakt in de oefeningen, dan zou het bovengenoemde effect moeten optreden.
Bron: http://www.knack.be/nieuws/wetenschap/waarom-we-spelfouten-maken/article-normal-560761.html
Nederlands, we spreken horen en lezen het elke dag. We whatsappen met vrienden, vergaderen met collega’s en spelen Wordfeud op de computer. Maar wat kun je eigenlijk nog meer met de Nederlandse taal? En waarom krijgen kinderen het vak Nederlands op school?
Deze vragen stuurde Franka Herijgers via Twitter naar het televisieprogramma ‘Ik zou wel eens willen weten’. En ze kreeg een antwoord van Geert Joris van de Taalunie.
Bronnen: TaalUnie, Ik zou wel eens willen weten (RTL, 8 maart 2015)
‘We stoken niet voor de vogels’, ‘Lieverkoekjes worden niet gebakken’ en ‘Alles zal recht komen, behalve kromme benen’ – reclamemaker Jaap Toorenaar verzamelde (onder andere via artikelen in Onze Taal) honderden van zulke gevatte uitspraken van ouders en grootouders. ‘Ouderwijsheden’, noemt hij ze en hij bundelde ze in samenwerking met Onze Taal in het boek ‘Mijn moeder zei altijd’. Het boekje is vanaf vandaag te koop voor 10 euro.
Meer ‘ouderwijsheden’ vind je in het artikel ‘Mijn oma zei altijd…’ dat je gratis kunt lezen op de site van Onze Taal.
Bron: Onze Taal
Hoe snel laten we de taal veranderen? Is taalverandering in feite taalverloedering? Zo ver wil schrijver en oud-hoogleraar Nederlands als tweede taal René Appel in Onze Taal zeker niet gaan, maar sommige veranderingen gaan volgens hem wel in een héél hoog tempo.
Bron: Onze Taal
De Facebookpagina Taalvoutjes bestaat drie jaar en organiseert daarom de ‘Grote Voutjesverkiezing 2015’. Uit ruim drieduizend inzendingen is een selectie van taalfouten gemaakt, verdeeld over vijf categorieën, bijvoorbeeld ‘media’ en ‘verkeersborden’.
Vanaf vandaag kan er gestemd worden via de Taalvoutjes-website. De winnende taalfouten worden op 21 april bekendgemaakt, tijdens het taalfestijn ‘Vouten & Virtuozen‘.
Bronnen: Onze Taal, Taalvoutjes
Als een arts negatieve woorden gebruikt in een gesprek met een patiënt, kan die zich zieker gaan voelen dan hij in werkelijkheid is. Woorden als slecht nieuws en versleten bevestigen de zorgen die een patiënt vaak al heeft, waardoor hij zich slechter kan gaan voelen.
Waarschuwingen voor bijwerkingen van medicijnen kunnen zelfs in de hand werken dat patiënten die bijwerkingen ervaren, ook als zij een placebo slikken. Dit wordt ook wel het ‘nocebo-effect’ genoemd: het allerslechtste verwachten, waardoor je die slechte symptomen ook echt voelt.
Andersom werkt het ook, zo blijkt uit onderzoek. Depressieve patiënten die placebopillen kregen van een empathische arts, voelden zich veel sneller beter dan depressieve patiënten die echte antidepressiva kregen van een afstandelijke arts.
Het kabinet heeft een nieuw actieplan gelanceerd om taalvaardigheid te bevorderen: Tel mee met Taal. Voor het verwezenlijken van het plan, dat loopt van 2016 tot en met 2018, wordt ruim 50 miljoen euro uitgetrokken.
Een goede taalbeheersing is noodzakelijk om mee te kunnen doen in de samenleving, zo stelt Jet Bussemaker, minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Doel van het actieplan is dan ook om de taalbeheersing van een groot aantal mensen te verbeteren, en de taalvaardigheid en het leesplezier van basisschoolkinderen te vergroten.
Bron: Onze Taal, Rijksoverheid.nl
De schrijver van het Boekenweekgeschenk van dit jaar is Dimitri Verhulst, die bekendstaat als een groot stilist. Jan Erik Grezel interviewde hem voor het februari-maartnummer van Onze Taal; ze spraken over de wortels van zijn schrijverschap, het polijsten van zinnen en zijn liefde voor onze taal.
Toen ik eindelijk op school het alfabet leerde van juffrouw Kristien, was ik de gelukkigste jongen ter wereld.
Lees hier gratis het hele interview (beschikbaar tot en met 15 maart, het einde van de Boekenweek): https://onzetaal.nl/uploads/editor/1523_Onze-Taal_Interview-Dimitri-Verhulst.pdf
Bron: https://onzetaal.nl/weblog/interview-met-dimitri-verhulst
Uit onderzoek van Scholieren.com (een website met onder andere boekverslagen en werkstukken) naar het leesgedrag onder middelbare scholieren blijkt dat bijna zestig procent geregeld een boek leest voor zijn plezier.
Vaak wordt beweerd dat jongeren alleen lezen omdat het moet voor school, maar de uitkomsten van het onderzoek spreken dit dus tegen. 58 procent van de 1103 respondenten heeft de afgelopen drie maanden voor zijn plezier een boek gelezen; 38 procent hiervan geeft aan hier twee tot drie uur per week aan te besteden, 15 procent besteedt er zelfs meer dan vijf uur per week aan.
Bronnen: Onze Taal, Scholieren.com
Ronny Boogaart is docent en onderzoeker bij de opleidingen Nederlands en Taalwetenschap aan de Universiteit Leiden. Hij schrijft columns in het blad Vaktaal, een tijdschrift voor Neerlandici. Een aantal van die columns heeft hij bewerkt voor het boek Een Sprinter Is Een Stoptrein Zonder WC. De sturende kracht van taal, uitgegeven door Amsterdam University Press. (Zie ook de webwinkel van Onze Taal.)
Een rechter die oordeelt dat homo geen scheldwoord kan zijn. Een ingenieur die ‘Eet smakelijk!’ onbeleefd vindt, omdat het een gebiedende wijs is. Het zijn misverstanden over taal die wijdverbreid zijn. Bij communicatie gaat het niet om wat iemand letterlijk zegt, maar om wat hij eigenlijk bedoelt. Taal is nooit neutraal. Je kunt de werkelijkheid op verschillende manieren presenteren en daarmee de gedachten van je gesprekspartner in een bepaalde richting sturen. Vroeger had de trein ‘vijf minuten vertraging’, tegenwoordig vertrekt hij ‘over vijf minuten’. Wat is het verschil?
Twee leuke interviews over het boek vind je bij Frits Spits’ Taalstaat (Radio 1) en Nooit Meer Slapen (eveneens Radio 1).
Bronnen: Bol.com, Amsterdam University Press, Onze Taal en Radio 1