De reizigers wordt verzocht over te stappen. Wordt? Waarom niet worden? Van Dale legt het uit.
Het is wordt, omdat ‘de reizigers’ niet het onderwerp is. Vroeger kon je in een trein van de NS nog weleens horen: ‘Reizigers voor Amsterdam worden verzocht hier over te stappen.’ Maar sindsdien heeft de NS zijn leven gebeterd en hoor je alleen nog het correcte ‘wordt verzocht’.
Maar waarom moet je hier eigenlijk het enkelvoud gebruiken? Om dat te kunnen begrijpen, moet je de zin ontleden. Eerst zoek je de persoonsvorm van de zin – dat is het werkwoord dat in het enkelvoud of in het meervoud kan staan. In bovenstaande zin is ‘worden/wordt’ de persoonsvorm. Óf die in het enkelvoud of het meervoud moet staan, hangt af van het onderwerp van de zin. Als dat een enkelvoud is, krijg je ook een enkelvoudige persoonsvorm, en omgekeerd.
Het verraderlijke is nu dat ‘reizigers voor Amsterdam’ niet het onderwerp van de zin is, maar het meewerkend voorwerp (je kunt immers ook zeggen: ‘aan de reizigers voor Amsterdam wordt verzocht’). Het echte onderwerp van de zin is ‘hier over te stappen’. Dat is een enkelvoud en dus krijg je ook een enkelvoudige persoonsvorm: ‘Reizigers voor Amsterdam wordt verzocht hier over te stappen.’
Bron: http://vandale.nl/de-reizigers-wordt-verzocht-over-te-stappen.
Vroeger waste je je haar niet, maar wies je je haar. Sommige mensen zullen even moeten nadenken als je zegt: ‘Ik stiet mij aan de tafelpoot.’ Ah, natuurlijk: je stootte je aan de tafelpoot! Het ouderwetse ‘stiet’ heeft plaatsgemaakt voor ‘stootte’, hoewel het Groene Boekje nog steeds beide vormen geeft. Met een werkwoord als ‘ervaren’ gaat het dezelfde kant op: sommige naslagwerken geven naast ‘ervoer’ ook ‘ervaarde’ als verleden tijd. Nog niet iedereen vindt deze zwakke verledentijdsvorm acceptabel, maar er komt vast een moment waarop iedereen ‘ervaarde’ zegt.
Wanneer dat moment aanbreekt, kan berekend worden dankzij een Harvard-onderzoek dat in Nature werd gepubliceerd. Althans, als hun ‘wet’ ook voor de Nederlandse taal opgaat.
Bron: http://www.kennislink.nl/publicaties/de-toekomst-van-de-verleden-tijd
Volgens een nieuw onderzoek van Ellen Danckaert is een belangrijke factor bij het maken van dt-fouten de zogenaamde homofoondominantie:
In het geval van ‘betaalt’ en ‘betaald’ bijvoorbeeld, gaat het om homofoondominantie. Betaalt en betaald zijn woorden die hetzelfde klinken. Een van de twee vormen is dominant: ‘betaald’ is de vorm die we het meest tegenkomen. Zelfs als de niet-dominante vorm juist is, zullen we zonder diep na te denken neigen naar de dominante vorm en krijg je fouten als ‘hij betaald’.
Die verklaring is niet nieuw en het blijft de vraag of het bovenbeschreven fenomeen voldoende verklaart waarom dt-fouten zo hardnekkig zijn. Wouter van Wingerden van Onze Taal twijfelt of homofoondominantie het verschijnsel geheel en effectief kan verklaren:
Homofoondominantie zal best een factor van belang zijn, maar ik denk ook dat dat een gemakkelijk excuus is.
Dominiek Sandra van de Universiteit Antwerpen zegt er het volgende over:
Hoewel de spelling van de Nederlandse werkwoordsvormen zo eenvoudig is, is de toepassing van de spellingregel tijdrovend. Het dominante woordbeeld wordt automatisch, als een soort pop-up, geactiveerd. Iets wat je vaker ziet, ga je sneller gebruiken.
De resultaten op Gespeld zouden hier behulpzaam kunnen zijn. Immers, als we de relatie analyseren tussen frequentie van (vormen van) werkwoorden in teksten en fouten die worden gemaakt in de oefeningen, dan zou het bovengenoemde effect moeten optreden.
Bron: http://www.knack.be/nieuws/wetenschap/waarom-we-spelfouten-maken/article-normal-560761.html
Nederlands, we spreken horen en lezen het elke dag. We whatsappen met vrienden, vergaderen met collega’s en spelen Wordfeud op de computer. Maar wat kun je eigenlijk nog meer met de Nederlandse taal? En waarom krijgen kinderen het vak Nederlands op school?
Deze vragen stuurde Franka Herijgers via Twitter naar het televisieprogramma ‘Ik zou wel eens willen weten’. En ze kreeg een antwoord van Geert Joris van de Taalunie.
Bronnen: TaalUnie, Ik zou wel eens willen weten (RTL, 8 maart 2015)
‘We stoken niet voor de vogels’, ‘Lieverkoekjes worden niet gebakken’ en ‘Alles zal recht komen, behalve kromme benen’ – reclamemaker Jaap Toorenaar verzamelde (onder andere via artikelen in Onze Taal) honderden van zulke gevatte uitspraken van ouders en grootouders. ‘Ouderwijsheden’, noemt hij ze en hij bundelde ze in samenwerking met Onze Taal in het boek ‘Mijn moeder zei altijd’. Het boekje is vanaf vandaag te koop voor 10 euro.
Meer ‘ouderwijsheden’ vind je in het artikel ‘Mijn oma zei altijd…’ dat je gratis kunt lezen op de site van Onze Taal.
Bron: Onze Taal
Hoe snel laten we de taal veranderen? Is taalverandering in feite taalverloedering? Zo ver wil schrijver en oud-hoogleraar Nederlands als tweede taal René Appel in Onze Taal zeker niet gaan, maar sommige veranderingen gaan volgens hem wel in een héél hoog tempo.
Bron: Onze Taal
Uit een onderzoek van de Onderwijsinspectie blijkt dat de meeste afgestudeerden van de lerarenopleiding vinden dat ze goed voorbereid zijn op de vakken rekenen en taal. De meeste schoolleiders vinden dat de vakkennis van afgestudeerde leraren in de afgelopen drie jaar is verbeterd. Monique Vogelzang, inspecteur-generaal van het onderwijs, is van mening dat de opleidingen voldoende basis leggen voor het lerarenvak, maar meer werk moeten maken van het volgen van de afgestudeerde docenten.
Bronnen: Nationale Onderwijsgids, Onze Taal, Taalunieversum
De Facebookpagina Taalvoutjes bestaat drie jaar en organiseert daarom de ‘Grote Voutjesverkiezing 2015’. Uit ruim drieduizend inzendingen is een selectie van taalfouten gemaakt, verdeeld over vijf categorieën, bijvoorbeeld ‘media’ en ‘verkeersborden’.
Vanaf vandaag kan er gestemd worden via de Taalvoutjes-website. De winnende taalfouten worden op 21 april bekendgemaakt, tijdens het taalfestijn ‘Vouten & Virtuozen‘.
Bronnen: Onze Taal, Taalvoutjes
Als een arts negatieve woorden gebruikt in een gesprek met een patiënt, kan die zich zieker gaan voelen dan hij in werkelijkheid is. Woorden als slecht nieuws en versleten bevestigen de zorgen die een patiënt vaak al heeft, waardoor hij zich slechter kan gaan voelen.
Waarschuwingen voor bijwerkingen van medicijnen kunnen zelfs in de hand werken dat patiënten die bijwerkingen ervaren, ook als zij een placebo slikken. Dit wordt ook wel het ‘nocebo-effect’ genoemd: het allerslechtste verwachten, waardoor je die slechte symptomen ook echt voelt.
Andersom werkt het ook, zo blijkt uit onderzoek. Depressieve patiënten die placebopillen kregen van een empathische arts, voelden zich veel sneller beter dan depressieve patiënten die echte antidepressiva kregen van een afstandelijke arts.
Het kabinet heeft een nieuw actieplan gelanceerd om taalvaardigheid te bevorderen: Tel mee met Taal. Voor het verwezenlijken van het plan, dat loopt van 2016 tot en met 2018, wordt ruim 50 miljoen euro uitgetrokken.
Een goede taalbeheersing is noodzakelijk om mee te kunnen doen in de samenleving, zo stelt Jet Bussemaker, minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Doel van het actieplan is dan ook om de taalbeheersing van een groot aantal mensen te verbeteren, en de taalvaardigheid en het leesplezier van basisschoolkinderen te vergroten.
Bron: Onze Taal, Rijksoverheid.nl