Talen bewegen mee met hun tijd en met de mensen die ze spreken. Ook het Nederlands! Dagelijks zien nieuwe woorden en begrippen het licht. Kende je deze al?
Bronnen: http://taaluniebericht.org/artikel/woordstraat/hebt-u-deze-nieuwe-woorden-al-gebruikt-1, http://www.nrc.nl/handelsblad/van/2014/december/08/hak-zelf-je-eigen-scharrelboom-1447479 (afbeelding)
In het nieuwe Taaluniebericht staat een testje. Haal jij de fouten uit onderstaande zin?
Het afdelingshoofd die de nieuwjaarsdronk organiseert, gaat er vanuit dat iedereen wel zal komen.
Zie http://taaluniebericht.org/artikel/taaladvies/haalt-u-de-fouten-uit-deze-zin-3 voor het antwoord en de bijbehorende uitleg.
Om de tien jaar verschijnt een nieuwe editie van het Groene Boekje. De vorige editie dateert van 2005. In oktober van dit jaar ligt een nieuwe editie in de winkel. Het nieuwe Groene Boekje zal maar 50.000 trefwoorden bevatten, de helft minder dan het huidige boekje. Toch neemt de relevantie toe, zegt de Taalunie. “De voorbije tien jaar is voortdurend bijgehouden welke woorden mensen online opzoeken. Zo is inzicht gekregen in de (twijfel)woorden waarnaar mensen zoeken. Deze woorden staan opgenomen in de nieuwe editie.”
Voor het eerst krijgt het Groene Boekje twee versies: een editie met harde kaft en een goedkopere paperbackversie die vooral voor scholieren en studenten bedoeld is. De nieuwe versie zal niet alleen beschikbaar zijn in boekvorm, ook de gratis onlineversie wordt bijgewerkt. “Omdat ruimte en omvang voor de onlineversie geen probleem vormen, zal die meer trefwoorden bevatten dan het boekje”, stelt de Taalunie.
Bron: http://www.vrt.be/taal/chillen-en-smoothie-krijgen-plekje-in-groene-boekje
Op Copytijgers staat een afbeelding van een pagina uit de succesvolle roman ‘Geachte heer M.‘ van Herman Koch. Op de betreffende pagina wordt de onderstaande vraag gesteld:
Laten we het eens over Afrekening hebben. Uw succesvolste boek. Vind u het ook uw beste boek?
Dat moet natuurlijk ‘Vindt u het ook uw beste boek?’ zijn en zo zie je dat ook na verschillende redactieslagen weleens een spelfoutje blijft staan. Geen ramp, lijkt me, maar wel een mooie aanleiding om eens te kijken waarom je nu eigenlijk ‘vindt u’ moet schrijven in plaats van ‘vind u’.
De spellingregel die van toepassing is, is eigenlijk heel simpel: als u het onderwerp van een zin in de tegenwoordige tijd is, dan bestaat de persoonsvorm uit de stam van het werkwoord met daarachter een t: ‘u loopt‘, ‘facebookt u?’ en ‘u verhuist‘.
Het is heus niet de eerste keer dat in teksten ‘vind u’ staat. Is dat gek? Niet echt. De bovenstaande regel lijkt namelijk heel erg op de regel die op jij van toepassing is:
Is het onderwerp jij, dan noemen we dat tweede persoon en dan is de persoonsvorm de stam + t. (Zie http://www.gespeld.nl/explanation#tegenwoordig.)
Maar, en hier komt de uitzondering, als het onderwerp jij niet voor de persoonsvorm staat, maar erachter, dan bestaat de persoonsvorm uit alleen de stam, dus zonder t. Deze uitzondering geldt echter niet voor u. Het is dus ‘jij wordt piloot’ en ‘word jij piloot?’ (zonder t), maar ‘wordt u piloot?’ (met t). Nog een paar: ‘jij facebookt te veel’ en ‘facebook jij weleens?’, maar ‘facebookt u weleens?’ Wat de verwarring wellicht versterkt, is dat het werkwoord vinden zogenaamde dubbelvormen heeft: zowel vind (ik vind dat) als vindt (jij vindt dat) bestaat en ze klinken precies hetzelfde.
Bronnen: http://copytijgers.nl/vind-u/, https://onzetaal.nl/taaladvies/advies/vindt-u
Wat was de leukste taalvout van 2014? De site Taalvoutjes verzamelt grappige taalmissers en heeft een top 10 van de oogst uit 2014 gepubliceerd. Op nummer tien vind je de onderstaande – pijnlijk grappige – discussie over werkwoordspelling.
Benieuwd naar de andere negen? Kijk dan op http://www.taalvoutjes.nl/type/de-beste-taalvoutjes-van-2014/.
Bron: http://www.taalvoutjes.nl/type/de-beste-taalvoutjes-van-2014/
Sprekers van het Nederlands, blijkt uit het proefschrift van Sterre Leufkens, peigeren zich dagelijks af met veel meer omwegen en ‘lege elementen’ dan sprekers van het Bantawa, het Bininj Gun-Wok, het Egyptisch-Arabisch, het Samoaans, het Sandawe, het Kharia, het Khwarshi, het Kayardild, het Teiwa, het Tidore, het Sheko en het Sochiapan Chinantec. In totaal 22 talen werden door Leufkens geturfd op het voorkomen van niet noodzakelijke grammaticale elementen en regels. Haar dissertatie bevat meerdere ontluisterende bevindingen over haar moedertaal.
Neem het onderscheid tussen ‘de’ en ‘het’. Het Engels kent alleen ‘the’. Onder de kokospalmen van Samoa in de Stille Zuidzee weten ze al heel lang dat het leven in linguïstisch opzicht eenvoudiger kan. Interessant: toen het Nederlands in zuidelijk Afrika arriveerde, verdwenen ‘de’ en ‘het’ als Hollandse sneeuw voor de Afrikaanse zon, om plaats te maken voor het heldere ‘die’.
Lees meer in het januarinummer van Onze Taal (voorproefje) en in De Volkskrant. Zie ook http://milfje.blogspot.nl/2015/01/door-sterre-leufkens-een-korte.html.
“Wie leest er graag boeken?” vragen de studenten Dennis, Joni en Liselotte aan de leerlingen van het eerste jaar secundair/voortgezet onderwijs. We zijn in het Leonardo Lyceum Quellinstraat, in Antwerpen. Het blijft muisstil, tot één leerling haar vinger opsteekt. “Fantasieromans”, zegt ze nauwelijks hoorbaar. De anderen blijven zwijgen. “Lezen jullie misschien liever magazines? Wie leest er magazines?” dringt Joni aan. Nu gaan er meer vingers de lucht in. “En lezen jullie ook op internet?” vraagt Dennis. Jawel, het is al Facebook dat de klok slaat…
Wat leesonderzoekers minder vermelden, is lezen met een E. De E van elektronische media. Als jongeren zo veel bezig zijn met gamen, internetten en Facebooken, hoe kunnen leraren daar in de lees- of literatuurles dan hun voordeel mee doen? Dat werd dit jaar duidelijk in een project van studenten en docenten van de Artesis Plantijn hogeschool en de Universiteit Antwerpen. Zij ontwikkelden vier tools waarin het lezen van teksten samengaat met nieuwe media: lezen binnen een role playing game, met Google Lit Trip, met tablets en met beeldgedichten. Wat er in de scholen met die tools gebeurde, valt het best te beschrijven met enkele sfeerbeelden.
Bron: http://taalschrift.org/editie/103/nieuwe-media-boosten-leesplezier
Noach heeft geen ark meer, maar een boot. Een visioen wordt een droom en dagelijks brood is voortaan ‘het eten dat we vandaag nodig hebben’. Woensdag nam koning Willem-Alexander in Den Haag een unieke Bijbelvertaling in ontvangst, de Bijbel in Gewone Taal. Deze nieuwste versie moet de oude teksten voor een zo groot mogelijk lezerspubliek behapbaar maken. Zo zijn metaforen en beeldspraak versimpeld: ‘Draag mij weg van de poorten van de dood’ is nu ‘Laat mij toch niet sterven’.
Hieronder zie je het verschil tussen Jona 4 in De Nieuwe Bijbelvertaling (2004) en De Bijbel in Gewone Taal (2014).
NBV: Dit wekte grote ergernis bij Jona en hij werd kwaad. Hij bad tot de HEER: ‘Ach HEER, heb ik het niet gezegd toen ik nog thuis was? Daarom wilde ik naar Tarsis vluchten. Ik wist het wel: u bent een God die genadig is en liefdevol, geduldig en trouw, en tot vergeving bereid. Laat mij maar sterven, HEER: ik ben liever dood dan dat ik zo verder moet leven.’ Maar de HEER zei: ‘Is het terecht dat je zo kwaad bent?’
BGT: Jona was daar helemaal niet tevreden over. Hij werd heel kwaad op de Heer. Hij bad: ‘Heer, u wilde die stad helemaal niet verwoesten! Dat dacht ik al toen ik nog thuis was. Daarom wilde ik ook niet naar Nineve gaan. Want ik wist dat u een goede God bent. U bent vol liefde en geduld. U bent trouw, en u houdt er niet van om mensen te straffen. Laat mij nu maar sterven, Heer. Want als het zo moet gaan, ben ik liever dood dan levend.’ De Heer zei tegen Jona: ‘Heb jij echt een goede reden om zo kwaad te zijn?’
Het Van Dale-jubileumwoord is vandaag om 14.00 uur bekendgemaakt. De winnaar is:
Bolleboos
Jaar: 1866
BOLLEBOOS, m. (…bozen), (fig.) een bijzonder knap mensch; iemand die in iets uitmunt: ’t is een –.
Uit: Nieuw woordenboek der Nederlandsche taal, door J.H. van Dale, 3e editie, 1884.
Op nummers 2 tot en met 5 zijn geëindigd: regelneef (1977), bekokstoven (1900), selfie (2013) en prima (1868).
Vele woorden zijn in de 150 jaar dat Van Dale bestaat in het bekende woordenboek opgenomen. Welke woorden vind jij het mooist? Er zitten juweeltjes tussen, zoals proletariër (1870) en regelneef (1977, bedacht door Van Kooten en De Bie). Breng uiterlijk maandag je stem uit via http://jubileumwoord.vandale.nl/ en je dingt mee naar enkele mooie prijzen. Op dinsdag 23 september wordt bekendgemaakt welk woord de meeste stemmen heeft gekregen.